Lystarstol og afleiðingar þess

Anórexía. Viðkvæmt efni að tala um en að mínu mati nauðsynlegt. Mér hefur fundist ég verða meir og meir var við þennan sjúkdóm en áður var. Kannski er ástæðan fyrir því samt sú að núna veit ég hver þessi sjúkdómur er og hver einkenni hans eru. En aftur á móti eru samt staðalímyndir ungs fólks í dag þannig að þessi sjúkdómur virðist vera algengari en áður var. Það er greinilega hægt að taka eftir þessum sjúkdómi í íslensku samfélagi og mikilvægt fyrir fjölskyldur að kynna sér hann til að geta brugðist við. Þessi sjúkdómur er alls ekkert bráðatilfelli ef brugðist er við á réttum tímapunkti en eitthvað sem vert er að þekkja til.

Sjúkdómurinn heitir réttu nafni Anorexia Nervosa. Á íslensku er það kallað lystarstol og er algengari hjá konum heldur en körlum. Lystarstol einkennist af sjálfstýrðri sveltu af einstaklingnum þannig að hann léttist og óhóflega mikilli hreyfingu. Þar sem er hugsað um alla daga er að ná að fara í ræktina eða stunda einhvers konar afþreyingu til að þess að brenna kalóríum. Fólk með þennan sjúkdóm hugsar á hverjum degi hvað það ætlar að borða næst og hvenær næsta æfing í ræktinni er. Það passar sig á að borða reglulega en þó oft mjög lítið í einu. Algengt er líka að nota þá afsökun þegar það er matur eins og til dæmis kvöldmatur á heimilinu að vera nýbúin/nn að borða. Þá liggur ekki grunur fyrir því af hverju manneskjan borðaði lítið, hún var nýbúin að borða og ekki svöng. Í sumum tilfellum kastar einstaklingurinn upp af sektarkennd yfir því sem var verið að borða. Það getur svo orðið of mikið og þá kallast það orðið búlemía, en ég ætla ekki að fara út í það nánar núna.

Lystarstol byrjar oftast í litlum skrefum. Þá byrjar einstaklingurinn að stunda ræktina aðeins meira en vanalega og taka út sætindi svo sem gos,nammi og skyndibita. Þá byrjar þessi hugsun um að ákveða alltaf hvað skal borða næst og að ná æfingu á hverjum degi. Síðan er matur oft skorinn í littla bita eða borðað af litlum diskum til að blekkja sjálfan sig og geta sagt hafa borðað heilan disk af mat. Því næst þegar einstaklingur sér að talan á vigtinni fer að lækka smám saman þá eru hveiti og sykur tekin út úr mataræðinu. Á þeim tímapunkti eru einstaklingar oft búnir að kynna sér hitaeiningar og fara að horfa mikið á þá tölu og bera saman við hlaupabrettið, skíðavélina eða hjólið í ræktinni þar sem hægt er að sjá hversu mikið maður hefur náð að brenna. Þá er vigtin farin að lækka verulega en einhverja hluta vegna aldrei nóg að mati sjúklingsins. Þeim finnst þau alltaf þurfa að grennast meira og þar spila staðalímyndir mikið inn í. Þá verður spegillinn að versta óvini þar sem viðkomandi sér enn fitu hér og þar. Í allra verstu tilfellum getur þetta haft í för með sér svakalegar afleiðingar ef ekki er gripið inn í og jafnvel í að líkami manneskjunnar höndlar þetta ekki lengur og viðkomandi deyr.

Nú ætla ég að fókusera á stelpur þar sem þetta er mun algengara hjá þeim og skoða afleiðingar sem þetta hefur í för með sér. Það sem gerist er að líkaminn minnkar seytingu á  Gonadotropin Releasing Hormeone (GRH), Luteinizing Hormone (LH) og Follicle Stimulating Hormone (FSH) frá fremra heiladingli. Sem orsakast í Amenorrhea, sem þýðir að blæðingar verða óreglulegar eða hætta jafnvel. Það hefur svo í för með sér vanstarfsemi í skjaldkirtli, sem kemur fram í að einstaklingur verður veikburða, er oft kalt, hárið þornar og jafnvel hárlos. Það veldur svo einnig beinþynningu vegna lækkun á magni estrógens hormóns eða ójafnvægi í hormónakerfinu. Það sem er þó alvarlegast er að hjartsláttur verður óreglulegur sem er af völdum ónægs kalíums í blóðinu. Ef manneskju vantar kalíum, sem er nauðsynlegt fyrir hjartað að slá, getur það leitt til dauða. Það sem er svo oft blekkjandi hjá konum er að það eina sem ekki minnkar eru brjóstin. Fleiri einkenni eru svo svefnleysi, oft vegna stanslausra hugsana um hvað skal borða og æfa næsta dag, þunglyndi og almennur pirringur, einbeitingarskortur, eirðarleysi, lágt sjálfsmat ef þeim finnst þau ekki líta nógu vel út, fullkomnunar árátta, þráhyggja og önnur slags árátta við breytingum.

 

Þetta eru mörg einkenni og alls ekki nauðsynlegt að einstaklingur sé með öll þessi einkenni til að vera með lystarstol. Þess vegna er þetta mjög lúmskur sjúkdómur og oft er erfitt að taka eftir þessum einkennum. Það er því mikilvægt að ef grunur leikur á að viðkomandi sé með lystarstol að fylgjast vel með viðkomandi og leita sér hjálpar ef þarf.

 

 

 

 

  

 

„Take care of your body. It‘s the only place you have to live.“ – Jim Rohn

Hausverkur um helgar...eða hvað?

Fyrsta bloggið mitt og vonandi af mörgum. Ég vonast til að lesendum finnist þetta fróðlegt og skilji eftir sig pælingar sem vert er að hugsa út í og jafnvel, lifa með. 

Hausverkir eru algengir meðal fólks og koma oft reglulega. Sumir mildari eru þessi týpísku þynnku hausverkir eftir að fólk hefur verið á djamminu, aðrir geta verið orsök óhollt mataræði, svengd, lítið ljós eða of mikið, hávaði, slæm melting, þungt loft, daglegt stress o.s.frv. Flestir notast við ýmis konar verkjalyf til að deyfa sársaukan frá hausverknum en þau hylja bara yfir hausverkinn. Það sem verkjalyf gera eru að blokka taugaskilaboð sem tilkynna um verk, annaðhvort frá sársaukastaðnum eða við stöðvarnar í heilanum. Sem í rauninni gera þá ekkert nema að "fela" hausverkinn fyrir okkur svo við finnum ekki fyrir því. Frekar sniðugt, en leysir engann vanda. Hausverkirnar halda jafnvel áfram að koma og áfram tekur fólk verkjalyf. Svipað og að keyra um á dekki sem þú veist að lekur alltaf úr. Þú heldur áfram að pumpa í það á nokkra daga fresti þegar það er orðið lint, en það virkar aðeins sem skammtímalausn. Dekkið verður alltaf lint aftur, svipað og þú færð alltaf hausverk aftur. 

Hausverkur getur orsakast af stífum vöðvum í hálsi eða öxlum, breytingum á blóðþrýstingi, magn vökva í heilanum (t.d. ein af ástæðum fyrir þynnku) og fleira. Hausverkir geta komið fyrir aftan augun, aftast í hausnum, á hliðunum eða ofan á hausnum. Það sem þeir hafa samt allir sameiginlegt er að þeir eru sársaukafullir. Þrír algengustu hausverkir sem fólk fær eru mígreni, stífleika hausverkir eða ójafnvægis í hálsliðum/vöðvum. Öðrum orðum eru hausverkir skilaboð líkamans um að eitthvað er að eða ekki eins og það á að vera. 

Í mannslíkamanum situr höfuðið á 7 hálsliðum sem halda honum uppi. Þeir vernda allar mikilvægustu taugar líkamans til að geta komið skilaboðum réttilega til skila og blóðflæði til heilans. Þessar taugar fara svo út úr mænunni og flytja skilaboð til og frá útlimum og líffærum til heilans sem svo túlkar þær upplýsingar og bregst við. Blóðflæði er einnig gríðarlega mikilvægt fyrir heilan. Ef einhver af þessum 7 hálsliðum er í ójafnvægi hægir hann á taugaflæði eða blóðflæði til heilans og skerðir þar að leiðandi getu okkar til að vera 100%. Það má líkja því við að lenda í umferðar teppu þar sem umferðin sniglast hægt og róleg áfram. En svo leysist úr flækjunni og umferðin verður aftur eðlileg. Það sem hálsliður í ójafnvægi gerir er að mynda þessa "umferðarteppu" og skerðir þar getu heilans til að virka 100% þar sem skilaboðin, bílarnir í þessu tilviki, komast ekki áleiðis á áfangastað eða það er seinkun á skilaboðunum, í þessu tilviki að bíllinn kemst seint á leiðarenda).

 

Ójafnvægi á hálsliðunum getur líka skapað stífa vöðva í hálsinum sem geta svo orðið krónískir ef ekkert er gert í og leitt til hausverks. Þá reynir líkaminn að laga það með því að breyta stöðu sinni sem getur orsakað annað vandamál. 

Hægt er að koma í veg fyrir hausverk og önnur vandamál með skammtímalausnum, s.s. verkjalyfjum. En viljum við skammtímalausnir í heilsu okkar? Ef svo er þá eru verkjalyf góður kostur en þau kosta sitt eins og margar aðrar lausnir. Ef hugsað er lausna til langs tíma og til betra lífs, þá er um að gera að leiðrétta það ójafnvægi sem er í hálsliðum sem eru líklegasti valdur hausverks. Þá er best að leita til sérfræðinga eins og Kírópraktora sem geta komið þessu í lag. Með Kírópraktískri meðhöndlun getur það minnkað og/eða komið í veg fyrir þráláta hausverki. Rannsóknir sýna að Kírópraktísk meðferð gegn hausverkjum og mígrenum virkar í 75% tilvika fyrir bæði karla og konur sem skamms- og lang tíma lausn. Það sem Kírópraktor gerir er að laga ójafnvægið í hálsliðunum með sérhæfðri hnykkingu sem opnar fyrir taugaflæðið, róar og slakar á vöðvunum og eykur blóðflæði til heilans.

Ég hef af eigin reynslu fengið hnykkingu á hálsliðum þegar ég var með hausverk. Það liðu 5 mínútur eftir hnykkingu þangað til hausverkurinn var farinn. Ég tók engin verkjalyf heldur fór til Kírópraktors og var það magnað að finna það af eigin reynslu hvað hnykking getur verið bæði skemmri lausn heldur en verkjalyf og mun áhrifa meiri þegar til lengri tíma er litið. Þetta gerðist fyrir 2 mánuðum og hef ég ekki fengið hausverk síðan. En aðalatriðið er líka að láta athuga hryggjarliðina hjá sérfræðingum til að koma í veg fyrir verki. Verkir í llíkamanum, sama hvar þeir eru eru alltaf skilaboð um að eitthvað sé að. Við þurfum að hlusta á líkamann okkar. Hann er um mun gáfaðri en við höldum.